RACHID OURAMDANE
συνέντευξη με έναν συνήθη μάρτυρα χορογράφο..
(FULL VERSION)
[R.O. Les morts pudiques]Ο Κος Ρασίντ Ουραμντάν – γάλλος αλγερινής καταγωγής – χορογράφος και συνολικός σύγχρονος καλλιτέχνης, με κοινωνικο-πολιτικές ανησυχίες και δημιουργία πέρα από τη στενά όρια και τη ωραιοπάθεια που συνήθως) προτείνει ο χορός σαν τέχνη..επιστρέφει στην Αθήνα και στο Φεστιβάλ Αθηνών όπου τον πρωτογνωρίσαμε (το 2006 με το έργο Les morts pudiques), για να μας προτείνει τα δύο πιο πρόσφατα έργα του, Loin… (2008) και Des temoins ordinaries (πρεμιέρα- Μάιος 09).
Προτού ιδρύσει τη δική του ομάδα L’A. ο Ουραμντάν συνεργάστηκε ως ερμηνευτής με τους χορογράφους Odile Duboc, Hervé Robbe, Meg Stuart και Emmanelle Huynh – όλοι τους νέοι, τολμηροί και αντιπροσωπευτικοί για την ευρωπαϊκή σκηνή του χορού/χοροθεάτρου. Από το 1996 έως το 2006 διεύθυνε μαζί με την Julie Nioche, την ομάδα ‘Association Fin Novembre'. Το 2007 έγινε resident καλλιτέχνης στο Θεάτρου Théâtre 2 Gennevilliers. Το πρότζεκτ L’A. λειτουργεί σαν ένα τοπίο για καλλιτεχνική έρευνα σχετικά με σύγχρονες ταυτότητες. Το βασικό του μέλημα είναι η συνάντηση με ‘το άλλο’.
-------------------------------------------------------------------
*Interview*
[R.O. Loin… ]
Ποιο θεωρείς πως είναι το 'νόημα' του χορού. Πόσο σε ενδιαφέρει ο όρος αυτός και τι συμπεριλαμβάνει για σένα?
Μου κάνουν συχνά αυτή την ερώτηση..γιατί δουλεύω με μη χορευτές, με μη καλλιτέχνες, με ηλικιωμένους.. ο χορός για μένα δεν είναι ένα τεχνικό πράγμα που πρέπει να ξέρεις και να αναπαράγεις, αλλά όταν χορογραφώντας, μπορείς να αποστάξεις την ποιητική διάσταση στο σώμα και στο πως κάποιος κινείται. Όπως ο Μαρσέλ Ντουσάμπ δούλευε με ready made υλικό, κάπως έτσι δουλεύω, με τη διαφορά ότι αυτό προέρχεται από το σώμα και προσπαθώ να το μετατοπίσω σε νέο υλικό και να το οδηγήσω σε νέα κατεύθυνση. Υπάρχουν πολλά στοιχεία καθημερινότητας, τα οποία μετά ανεβαίνουν στη σκηνή και αποκτούν νέα διάσταση και γίνονται δράσεις χορού. Με ενδιαφέρει περισσότερο η έννοια του live art και του να μπορώ είμαι παρόν και να προσελκύσω την προσοχή κάποιου με την κίνηση του σώματος αλλά και με οποιοδήποτε άλλο μέσο.
Οι χορογράφοι με τους οποίους έχει συνεργαστεί στο παρελθόν όπως οι Odile Duboc, Hervé Robbe , Meg Stuart and Emmanuelle Huynh σε ποιο βαθμό νομίζεις πως σε έχουν επηρεάσει?
Περισσότερο με επηρέασε το γεγονός ότι οι προαναφερθέντες χορογράφοι συνεργάζονταν με visual artists. Έτσι αναπτύχθηκε η ανάγκη μου για πάντρεμα των τεχνών.
Όλοι οι συνεργάτες μου υπήρξαν τόσο διαφορετικοί και το στοιχείο αυτό μου έδωσε την ελευθερία να δοκιμάσω διαφορετικά πράγματα.
Ποιους άλλους καλλιτέχνες θεωρείς ως επιρροές σου?
Στις παραστάσεις μου γίνεται συχνά η χρήση βίντεο και ειδικότερα συνεντεύξεις και ντοκιμαντέρ. Ο κινηματογραφιστής Chris Marker που συνδυάζει το ντοκιμαντέρ και τη μυθοπλασία είναι ένας δημιουργός που με έχει επηρεάσει. Επίσης από τη λογοτεχνία παρακολουθώ τη δουλειά του William Burroughs. Ο τρόπος συγγραφής του που σπάει τούς κανόνες της αφηγηματικότητας κεντρίζει τη φαντασία.
Όσο αναφορά τη μουσική?
Συνήθως δουλεύω με ανθρώπους που σκέφτονται τον χώρο σε συνάρτηση με τη μουσική/τον ήχο. Επίσης με κομμάτια ποπ-ροκ αλλά και πιο αφηρημένα ακούσματα, πάντα όμως συνυφασμένα με το χώρο και για μένα είναι πολύ σημαντικό η μουσική να οπτικοποιείται.
Ποιες είναι οι κύριες πηγές της έμπνευσης σου? Υπάρχει κάποιο πρότυπο/σχέδιο που επαναλαμβάνεται σε σχέση με αυτό?
Όταν με ρωτάνε τι κάνω ως καλλιτέχνης εγώ απαντάω ότι κάνω πορτρέτα. Θεωρώ τον εαυτό μου περισσότερο έναν πορτρετίστα παρά ένα χορογράφο.
Δημιουργώ πορτρέτα ανθρώπων που συναντώ και πολύ συχνά εμφανίζονται και οι ίδιοι επί σκηνής για να τα εκτελέσουν. Ξεκινάμε με τις συνεντεύξεις, όπου παρατηρώ πως λειτουργεί ο καθένας σε σχέση με το παρελθόν του και την ιστορία του. Για μένα είναι πολύ σημαντική η “ιστορική” κληρονομιά μέσα από τις προσωπικές και αποσπασματικές μνήμες. Ένα από τα κομμάτια που θα παρουσιάσω στο Φ.Α. πραγματεύεται αυτά τα θέματα.
Θεωρείς πως η καταγωγή σου και οι προσωπικές σου εμπειρίες, καθώς και τα ταξίδια σου αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία της δημιουργίας σου και πηγές έμπνευσης?
Κατά τη διάρκεια των ταξιδιών έρχεσαι αντιμέτωπος με τη ταυτότητα σου με τον ίδιο σου τον εαυτό. Για μένα η ταυτότητα αλλάζει σε σχέση με τον περιβάλλοντα χώρο. Στέκεσαι απέναντι σε άλλους ανθρώπους, τον τρόπο ζωής τους, ακούς τις ιστορίες τους και μέσα από αυτά έρχεσαι σε επαφή με τον εαυτό σου. Μου αρέσει να παίρνω συνεντεύξεις από ανθρώπους που ήταν εξόριστοι, ή αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν και να μεγαλώσουν σε ένα άλλο μέρος. Πάντα οι ερωτήσεις έχουν να κάνουν με την ιδέα της ταυτότητας και τη διαπίστωση ότι η διαδικασία διαμόρφωσής της, είναι κάτι το οποίο αλλάζει συνεχώς, σε σχέση με το πλαίσιο μέσα στο οποίο αυτή εξελίσσεται και εκφράζεται.
Αν υπάρχει κατάλληλη καλλιτεχνική εκπαίδευση στις μέρες μας, ποια θεωρείς ότι είναι?
Φυσικά πρόκειται περί ενός προσωπικού τρόπου διαμόρφωσης που πρέπει να βρεθεί και στην ουσία τρόπους να διδάξει κανείς τον εαυτό του. Πρέπει οι σπουδαστές – νέοι καλλιτέχνες να έρθουν αντιμέτωποι με τον εαυτό τους και να βεβαιωθούν ότι δεν προσκολλούνται μόνο σε ένα προϋπάρχων μοντέλο, αλλά να πειραματιστούν και να έχουν ανοιχτά τα πεδία τους. Η εκγύμναση και η παρουσία του σώματος μπορεί να εμπλουτιστεί και να εξελιχθεί με τη χρήση και άλλων μέσων (βίντεο, ήχος, κλπ.) Σίγουρα οι άνθρωποι που έχουν διδακτικές θέσεις να είναι ενήμεροι για το σύνολο των πηγών μάθησης και να επεκτείνονται και σε άλλα πεδία μέσω των υπόλοιπων τεχνών. Η σύνδεση και η αλληλεπίδραση με τη κοινωνία και τις άλλες τέχνες ξεπερνάει τη τεχνική και συντελούν στο να αποκτήσει η κίνηση άλλη βαρύτητα.
Ποια θεωρείς πως είναι τα κατάλληλα εφόδια, δεξιότητες και εργαλεία που θα πρέπει να έχει ένας μελλοντικός ‘σύγχρονος’ χορογράφος?
Η καλλιέργεια της φαντασίας ίσως είναι το πιο σημαντικό εφόδιο, το να μπορείς να αγγίξεις τη φαντασία του κοινού. Είναι σημαντικό για έναν καλλιτέχνη το να μπορεί η πρακτική του να αλληλεπιδρά με την κοινωνία με πολύ ευρύ τρόπο και να ασχοληθεί με το πώς η δουλειά του σχετίζεται με τα κοινωνικά φαινόμενα, τον αστισμό κλπ. παρά να γίνεται αυτοαναφορικός ή απλώς να αναπαράγει κίνηση.
Πώς είναι το γαλλικό σύστημα επιχορηγήσεων? Είναι εύκολο για ένα δημιουργό να βρει υποστήριξη?
Τα πράγματα στη Γαλλία σίγουρα έχουν δυσκολέψει τον τελευταίο καιρό, κυρίως εξαιτίας της μείωσης των δαπανών για την τέχνη, την εκπαίδευση, την κοινωνική μέριμνα.
[R.O. Loin… ]
Πώς σχολιάζεις το τρόπο που λειτουργεί η αγορά τέχνης, ειδικά στο χορό? Πώς λειτουργεί το σύστημα αυτό και πόσο δίκαιο ή αντιπροσωπευτικό είναι κατά τη γνώμη σου, ειδικά για τους καλλιτέχνες που ζουν και εργάζονται εκτός της Κεντρικής Ευρώπης...?
Είναι σημαντικό να προστατευτεί η καλλιτεχνική παραγωγή και ο θεατής να μην θεωρείται ως ένας απλός καταναλωτής και η τέχνη σαν ένα ακόμα προϊόν, αυτό είναι πολύ επικίνδυνο..
Η πολιτεία αλλά και οι καλλιτέχνες πρέπει να φροντίζουν ώστε η καλλιτεχνική δημιουργία να έχει πιο ευρεία μορφή αλλά και να μην περιορίζεται π.χ. μόνο στην παραγωγή παραστάσεων και αυτό μπορεί να γίνει με το να ενσωματώνεται στη εκπαίδευση και με συγκεκριμένες παράλληλες δράσεις κοινωνικού περιεχομένου.
Ο τρόπος και το ποσοστό χρηματοδότησης για την τέχνη βρίσκεται πραγματικά και μόνο στον τρόπο που χειρίζεται μια χώρα τον προϋπολογισμό της και καθόλου στο αν είναι πλούσια ή φτωχή..είναι καθαρά πολιτική επιλογή.
Αυτό το βλέπω συχνά όταν ταξιδεύω και μια παγίδα είναι το να χρηματοδοτούν κάποιες χώρες τις παραγωγές που προμοτάρονται περισσότερο, ή που καλύπτουν την αγορά και όχι απαραίτητα τις αξιόλογες παραγωγές, αλλά αυτές που θα βρουν μια οικονομία μέσα στην οποία μπορούν να επιβιώσουν, επειδή απλά και μόνο έχουν αυτού του είδους την υποστήριξη…και αυτό είναι πολύ προβληματικό. Δεν είναι καθόλου εύκολο για έναν καλλιτέχνη από την Ασία ας πούμε να ταξιδέψει και να δείξει την δουλειά του, από κάποιον που είναι στην Ευρώπη. Αυτό έχει να κάνει με το πώς η εκάστοτε χώρα αντιμετωπίζει το δυναμικό της, τις σχέσεις των χωρών μεταξύ τους και καθόλου με την ποιότητα και αρτιότητα της δουλειάς..
Στα δύο έργα που θα παρουσιάσεις στο Φ.Α., πραγματεύεσαι έννοιες όπως η ταυτότητα, η καταγωγή, η στάση απέναντι στην ιστορία και το παρελθόν, τα θύματα βασανιστηρίων..
Η δουλειά σου θεωρείται ότι έχει αρκετά πολιτική χροιά με πολλούς τρόπους.
Τι σου κεντρίζει το ενδιαφέρον σε αυτού του είδους τη δημιουργία και γιατί επιλέγεις να καταπιάνεσαι με αυτά τα θέματα?
Υπάρχουν δύο λόγοι-πλευρές σε αυτό. H πρώτη έχει να κάνει με το ότι υπάρχει μια ανάγκη σε προσωπικό επίπεδο: ο πατέρας μου βασανίστηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου της Ινδοκίνας και το γεγονός αυτό το έμαθα πολύ αργά μετά την ενηλικίωση μου. Η δεύτερη είναι συνδεδεμένη με την επικαιρότητα. Και οι δύο δουλειές που πρόκειται να παρουσιάσω δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Bush. Πραγματεύονται θεματικές όπως το Γκουαντάνεμο, Απαρτχάιντ κ.α. Την εποχή λοιπόν όπου οι ΗΠΑ είχαν υιοθετήσει τη λογική ότι τα βασανιστήρια μπορούν να αποτρέψουν τη τρομοκρατία και τους πολέμους..[..] Μου κάνει εντύπωση που υπάρχει ένα είδος αποδοχής αυτής της ιδέας και αυτό βασίζεται σε μια ολόκληρη πολιτική που προωθείται από συγκεκριμένες κυβερνήσεις..
Πιστεύεις πως ο χορός/η τέχνη μπορεί να αλλάξει ή να επηρεάσει τον κόσμο ουσιαστικά και εις βάθος?
Ελπίζω πως η τέχνη μπορεί να προτείνει μια πιο πλατιά σχέση με την καθημερινή μας ζωή και όχι να αποτελεί απλώς μια καρικατούρα της. Χρειάζεται να προσέξουμε το να μην περιοριστούμε στο να γινόμαστε καταναλωτές της κοινωνίας, αλλά να μπορούμε να βρίσκουμε άλλου είδους ‘τροφή’ εκεί, η οποία δεν βασίζεται μόνο στον καταναλωτισμό και στα υλικά αγαθά. Η τέχνη μπορεί και πρέπει να μας φέρνει αντιμέτωπους με τον εαυτό μας και με τις ιδέες και με τις ευαισθησίες των 'άλλων' σε δημιουργικό επίπεδο. Μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τη διαφορετικότητά μας και τις αντιθέσεις μεταξύ μας, να τις αποδεχόμαστε και όχι να ικανοποιούμε μόνο τη μάζα.
(Αν ναι) πώς μπορεί η τέχνη να προσελκύσει το ευρύτερο κοινό που την έχει ανάγκη και να το επηρεάσει?
Αυτό αποτελεί ευθύνη τόσο των πολιτικών αλλά και των καλλιτεχνών, οι οποίοι πρέπει να εξερευνούν και άλλες πρακτικές πέρα από αυτό που ξέρουν και οι αγορές που προϋπάρχουν να μην ‘κλειδώνονται’ μόνο προς μια πλευρά. Οι καλλιτέχνες με το έργο τους πρέπει να μην προτείνουν κάτι μονόπλευρο αλλά να μπορούν να περιλαμβάνουν και άλλες πρακτικές έτσι ώστε αυτό να αφορά πιο πολύ κόσμο.
Βεβαίως ας μην ξεχνάμε πως οι τέχνες να μην είναι απομονωμένες μεταξύ τους και να μπορούν να αναμειγνύονται μεταξύ τους και να αλληλεπιδρούν με άλλες καλλιτεχνικούς τομείς, κατόπιν να διαχέονται στη καθημερινότητα και να αλλάζουν τους ρυθμούς της. Είναι αναγκαίο οι τέχνες να βρίσκονται σε κάθε γειτονιά έτσι ώστε οι άνθρωποι να είναι όλο και περισσότερο συνδεδεμένοι με αυτό και να είναι προσβάσιμες σε όλους τους πολίτες...
[Ρ.Ο. Des temoins ordinaries]
videos :::::::
1/
2/
